Paradokslar - Düşünce'nin Yokuşu

Paradoks; görünüşte doğru olan bir ifade veya ifadeler topluluğunun bir çelişki yaratması veya sezgiye karşı bir sonuç yaratmasıdır. Doğru gibi gözüken önerme veya fikirler, tamamen yanlış olarak çıkar karşımıza. Bazende, yıllarca yanlış olarak zannettiğimiz olaylar, düşünceler doğru olarak bizi şaşkına çevirirler.

Hayatımın çok çok yoğun olduğu bugünler de bir sürü şey düşünüyorum. Kendime ayırdığım zamanlarda da beynim sürekli bir arayış içerisine giriyor. Bu süreçleri değerlendirmek için başvurduğum yollardan birisi de paradoksları araştırmak, üzerlerine düşünmek oldu. Bloguma uzun süren bir aranın ardından dönüş olması için de bulduğum bazı paradoksları sizlerle paylaşmak istedim. Umarım okurken, düşünürken sizde keyif alırsınız. Hadi iyi düşünceler :))

Giritli Eupiminides

"Bütün Giritliler Yalancıdır."

Eğer gerçekten giritliler yalancı ise kendisi de giritli olduğuna göre o da yalancıdır.

Eublides

"Yaptığım Açıklama Yanlıştır."

Cümlenin doğru olduğunu düşünürse cümlenin yanlış olması gerekir, eğer cümlenin yanlış olduğunu düşünürsek de doğru olduğunu kabul etmiş olur fakat yanlış olduğunu başta kabul ettiğimiz için tam bir paradoksa düşmüş oluyoruz.

Cümle Paradoksu

"Bu cümle yanlıştır."

Cümle yanlışsa doğru, doğruysa da yanlış olmak zorundadır.

Timsah Paradoksu

"Bir annenin elinden çocuğunu kapan timsah, çocuğa ne yapacağını annenin bilmesi durumunda çocuğu vereceğini söyler. Anne, timsaha çocuğunu yiyeceğini söyler, böylelikle meydana gelen paradoksal durum sonucunda çocuğunu kurtarır."

Şöyle ki, timsah çocuğu yiyecekse anne timsahın ne yapacağını bilmiş olacak ve timsah çocuğu teslim edecek ancak çocuk teslim edilince anne timsahın ne yapacağını bilememiş olacak; timsah çocuğu yemeyecekse anne bilemediğinden çocuğu yiyecek ama o zaman anne timsahın yapacağının bilmiş olacak ve bu yüzden yememesi gerekecek. 

Kısaca, bu iki durumda da timsah çocuğu ne yiyebilir ne de yiyemez. 

SOCRATES

"Bildiğim tek şey var; o da hiç bir şey bilmediğim."

Yalancı paradoksu

"Şimdi yalan söylüyorum." 

Bu önermenin doğruluk değeri nedir? Yani "şimdi yalan söylüyorum" derken doğru mu söylüyorum yoksa yalan mı söylüyorum? Düşünecek olursak;Bu önermenin doğru olduğunu varsayalım. Öyleyse yalan söylüyorum. Ancak önermenin doğru olduğunu varsaymıştım öyleyse çelişkiye düştüm.Bu önermenin yalan olduğunu varsayalım. O zaman bu cümle doğru olmalıdır. Gene bir çelişki.

Yamyam Paradoksu

" Bir adada yaşayan bir grup yamyamın eline bir mantıkçı düşer. Yamyamlar mantıkçıya şöyle derler: "Biz her yakaladığımız yabancıyı yeriz. Kimini haşlayıp, kimini kızartıp yeriz. Avımıza bir soru sorarız. Avımız soruyu doğru yanıtlarsa haşlarız, yanlış yanıtlarsa kızartırız." 

Dedikleri gibi de yaparlar. Mantıkçıya şu soruyu sorarlar: "Seni haşlayıp da mı yiyeceğiz, yoksa kızartıp da mı yiyeceğiz?" Mantıkçı bir süre düşündükten sonra soruyu çok akıllıca cevaplar: 'Kızartacaksınız!' "

Bir an için mantıkçının kızartılacağını varsayalım. O zaman verdiği yanıt doğru olur. Ama yanıt doğru olduğu için -yamyamların kendi kurallarına göre- mantıkçının haşlanması gerekmektedir. Demek mantıkçı kızartılamaz. Şimdi de mantıkçının haşlanacağını varsayalım. O zaman mantıkçının yanıtı yanlış olacak. Yanıt yanlış olduğundan da kızartılması gerekmektedir. Demek mantıkçı haşlanamaz da. Yamyamlar tam bir kısırdöngüye girmişlerdir. Kızartsalar haşlamaları gerekecek, haşlasalar kızartmaları! Sonuç olarak adamımız kurtulur. 

Berber Paradoksu

"Seville' in kendini traş etmeyenlerini traş eden berberi kendini traş eder mi etmez mi?"

Kendini traş etmeyenleri traş eden berber kendini traş ederse kendi kendiyle çelişki içine düşer. Kendini traş etmezse tanımdan ötürü kendini traş etmesi gerekir, ama bu da bir çelişkidir.

Kant

"Her ne kadar ben inanmasam da bir tanrının var olduğunu kabul etmek gerekir."

Para paradoksu

"Aynı paradan ikisini yan yana koyup birini sabit tutarak diğerini onun etrafında döndürün. Döndürülen para yarım tur attığında kendi ekseni etrafında bir tam tur atmış olacaktır."

Kaynak: Wikipedia.com, paradokslar.com